Ni w ząb, ni w huhu /Siedlisko cieni, czyli The Cradle of Shadows lub Le Berceau des ombres /2013

Czyta człowiek taki opis: „Siedlisko cieni" to francuski horror w reżyserii Jacoba Jerome. W rolach głównych zobaczymy Matthiasa Pohla i Marcosa Adamantiadis. Fabuła i obrazy z tej produkcji są naprawdę przerażające. W sercu opuszczonego bunkra, parapsychologowie odkrywają przedziwny fenomen. Nikt z nich nie spodziewał się, że w takim miejscu mogą natknąć się na mroczne moce. Podejrzewają, że ktoś je obudził, a to spowodowało serię zdarzeń, które mrożą krew w żyłach. To zdecydowanie film dla widzów o mocnych nerwach... i potem oglądając wpada w osłupienie. Twórca tego tekstu ma fantazję, to trzeba przyznać. Mistrzostwo ściemy.

Mamy do czynienia z obietnicą bez pokrycia. Fabuła przedstawia się mniej więcej tak: badacze zjawisk paranormalnych trafiają do kompleksów podziemnych bunkrów, gdzie badają sprawę tajemniczego zaginięcia. Rozstawiają sprzęt, przechadzają się po korytarzach, pogadają o tym i o owym. Im dalej w las, tym bardziej nic się nie dzieje. Nagle okazuje się, że  w trakcie II wojny światowej eksperymentowano tutaj na ludziach. I kto się tego dopuścił? Nikt inny jak Naziści. Aż się chce ironicznie krzyczeć: no kto by się spodziewał, taki surprise!! Gdyby chociaż okazało się, że za eksperymentami stał Resistance, który współdziałając z jakimś zwyrodniałym, nikczemnym potomkiem Flamela, próbował stworzyć za pomocą mrocznej alchemii jakiegoś demona zemsty. A tutaj – proszę, Naziści. Żeby nie było wątpliwości, kto za tym wszystkim tak naprawdę stoi, w jednym z pomieszczeń dynda sobie (obowiązkowo przekrzywiony) porter Fuhrera. Brakuje jedynie zapomnianego patefonu, który odtwarza w nieskończoność z trzeszczącej płyty dziarskie takty „Horst Wessel”. To nic, że minęło z grubsza siedemdziesiąt lat..skoro wisi i portret, może grać również pruska muzyka marszowa. Przynajmniej byłby klimat. Koniec końców, bo jednak horror do czegoś zobowiązuje na ekranie pojawiają się więc jakieś mutanty (a może to duchy? Krwawiące itd... - czerwona ektoplazma?), reżyser przytargał nawet biedną dziewczynkę z Ringu. Dziewczynka sprawia raczej smutne wrażenie, gdyż najwyraźniej czuje się zagubiona i wyrwana z kontekstu. A ponieważ nie za specjalnie wie gdzie trafiła, to nie przejawia tendencji do widowiskowego wypełzania z monitorów. Zboczenie każe mi się doszukiwać zombie-motywów, ale daruję sobie. „Przedziwny fenomen” sprawia tylko, że widz ziewa, bo najwyraźniej przez większą część filmu ma przerwę na lunch, a gdy z niego wraca, to mu się nic nie chce.

Bohaterowie nie zachowują się jak na profesjonalnych badaczy zjawisk paranormalnych przystało. Pomimo podkreślanego na niemal każdym kroku bagażu doświadczeń, sprawiają wrażenie jakby wałęsanie się po pustych tunelach było czymś, co przytrafia im się pierwszy raz w życiu.  Ci tropiciele osobliwości boją się własnych cieni. Zachowują się tak, jakby ktoś kazał im skoczyć w beczce z wodospadu Niagara, a nie jakby wykonywali pracę, na której się znają. Motyw z nazistami wtórny, a jego możliwości niewykorzystane. Potencjał, który dają: zamknięte pomieszczenia, ciemne korytarze (w których niosące się echem kroki lub dźwięk upadającej kropli wody może przyprawić o zawał) - również zmarnowany. Nie udziela nam się atmosfera, dusznych, klaustrofobicznych pomieszczeń. Scen jump – nie ma, chyba, że to te momenty, gdy bohaterowie dają nam oczami znaki, że mamy się bać. Jedna jedyna (!) scena, którą przy ogromnej dozie pobłażliwości można uznać za gore – bawi, bo obserwujemy głównie miny aktorów, którzy próbują nam pokazać, że TAM jest COŚ strasznego, naprawdę strasznego!!! Taaaaa...prawdziwe ekstremum.

Szczególnie ubawiła mnie wypindrzona asystentka naukowca. Jestem pełna podziwu dla tego, jak długo, w zaistniałych warunkach, jej fryzura i makijaż pozostały nienaganne. Zwłaszcza, że dla kontrastu po bunkrze snuje się zmora-dziewoja z ewidentną alergią na szampon i fryzjera. Co w tych wilgotnych warunkach jest całkowicie uzasadnione – biedna nie ma jak utrzymać włosów w porządku. W każdym razie opuszczony, brudny bunkier, do którego wybieramy się na misję naukową, to na pewno świetne miejsce na szybki numerek. Zaangażowanie w pracę godne  naśladowania. Na szczęście specjalista od elektroniki udowadnia że zna się na swojej robocie, a reszta ekipy udowadnia, że potrafi korzystać z jego sprzętu. Szybki numerek szybko zmienia się w stosunek przerywany…. Szkoda, że wcześniej nie dopadła ich wzmiankowana Frau Helga.

Produkcja ta zmroziła mi krew w żyłach, owszem. Moje nerwy ucierpiały jednak nie z powodu zetknięcia a tajemnymi, mrocznymi mocami. Z przerażeniem odkryłam, że Francuzi postanowili naśladować Amerykanów. Zresztą, tak jak reszta Europy nie wiedzieć czemu ulegają wątpliwym urokom kraju po drugiej stronie Atlantyku. A raczej urokowi jego mitu. Mniejsza jednak o to. Francuzi postanowili odzwierciedlić sposób prowadzenia fabuły, styl dialogów oraz budowę nieskomplikowanych postaci. I nie jest straszne akurat to co skopiowali,  ale sam fakt, że chcieli. Generał Cambronne nie na darmo krzyczał pod Waterloo: la garde meurt et ne se rend pas. Francuzi, podobnie jak Polacy lubią się pławić w blasku przebrzmiałej chwały. W zasadzie od zawsze uważali się za animatorów architektury, kultury i sztuki. Sztuki filmowej również. Niezależności i rozpoznawalnego stylu „szkoły francuskiej” strzegli jak dziedzictwa narodowego, na równi z winami, serem i bagietką. Powszechna unifikacja nie jest aż tak dobra jakby mogło się wydawać. W czasach globalnej wioski, gdy niemieckie auta wyglądają jak koreańskie, a koreańskie jak włoskie,  - a tak naprawdę wszystko jest „made in China” - warto zachować chociaż szczyptę oryginalności..

W związku z tym naszła mnie pewna refleksja. Jestem daleka od ograniczania możliwości poznania, stawiania barier. Uważam, że zdrowo jest wychodzić poza granice własnego kraju, kultury, tradycji. Trzeba być otwartym - akcentować i szanować. Ale nie bezkrytycznie małpować. Sądzę, że trzeba pamiętać kim się jest. Na to bowiem pracowaliśmy od pokoleń. Szanujmy to. Lepiej szukać własnej drogi, własnego sposobu, połączenia kultur i jeśli już brać, to tylko to co najlepsze. W imię czego można chcieć tracić tożsamość? Bez niej  stajemy się nikim. I nasze filmy stają się nijakie.

Jak na niskobudżetową produkcję film nie jest źle zrealizowany, nie można mu pod tym kątem wiele zarzucić. Zabrakło po prostu pomysłu na fabułę, i chociażby przeciętnego aktorstwa. Chyba najgorsze w Siedlisku cieni jest to, że ekipa próbowała tak całkiem na serio nakręcić horror. Niestety wyszła tylko niewyobrażalna nuda. Obawiam się, że po jego obejrzeniu generał Cambronne nie zdołałby wygłosić swojej słynnej maksymy. Sadzę, że zdobyłby się jedynie na jedno, krótkie słowo, które ponoć również pod Waterloo padło: Merde.

Kraj: Francja

Rok: 2013

Reżyser: Jacob Jerome

Scenariusz: Jacob Jerome