Kruki na głodzie /Karmiciel kruków – Łukasz Malinowski/ DKK

Do Wikingów się jeszcze nie przekonałam. Podobno serial świetny. Panuje w ogóle moda na  północne krańce Europy, a nie być na bieżąco z mainstream nie wypada. Zawsze znajdą się w nim godne uwago kawałki. Więc, jako, że temat - co by nie mówić – lotny, z ogromnym zapałem przystąpiłam do lektury. Autor- historyk, kruki, surowa Skandynawia, bohater- łotr, fantasy: połączenie elementów obiecujące, nie może być źle. A jednak...Moim zdaniem, to debiut przeciętno-przyzwoity. Aczkolwiek nie oznacza to, że w jakimś stopniu porywający. Takie przyjemne bazgradełko mające dobre momenty. Szkoda, że nie pojawiają się one na początku książki a dopiero pod koniec. O tym jednak za chwilę.

Po pierwszych 50 stronach, stanowczo brzmiący głos w mojej głowie skwitował dotychczasową lekturę: Nie jestem nastoletnim chłopcem. No cóż, zdecydowanie nasze DKK nie stanowi grupy docelowej tej publikacji. Trzeba być jednak ponadto, pomimo różnych potrzeb i gustów, czytać z dystansem i wydać obiektywną opinię – byłyśmy więc dzielne.

Jak już wspomniałam, autor wziął się za modny temat i wtłoczył go w schematyczną fabułę. Co zaowocowało tekstem przewidywalnym. Mimo intryg i „nagłych” zwrotów akcji, które miały pewnie być porywające, mamy odgrzewanego po raz setny kotleta. Niestety, nawet sprawdzony schemat trzeba umieć wypełnić ciekawą treścią. Najsłabsze pod tym względem jest – jak na złość – pierwsze opowiadanie. Wiele osób, które pytałam o tę książkę, skończyło ją czytać właśnie na pierwszym z tekstów. Razi on brakiem spójności. Zabieg dwugłosu, sam w sobie ciekawy, zamiast zwodzić czytelnika i kierować jego zainteresowanie ku tajemnicy, nuży. Kazania rozpraszają i rozcieńczają już i tak słabą akcję. Odczuwamy, więc ulgę, gdy wreszcie ta dobiega końca. Trzeba nadmienić, że wszystkie trzy teksty łączą się ze sobą. Pierwszy nie spełnił swojej funkcji – czyli nie zachęcił nas do tego byśmy chcieli się dowiedzieć: jak i co je łączy.

Drugie opowiadanie jest nieco lepsze – może dlatego, że bardzo krótkie. Daję mu plusa za zombie – bo zombie lubię (ichniejsza nazwa: draug). Przymknę nawet oko na to, że to konkretne myśli i mówi (szkoda, że jeszcze nie żąda praw obywatelskich). I w tym tekście autor wykorzystał zabieg przedstawiania treści z dwóch punktów widzenia. Niestety przez to nie ma żadnej tajemnicy, bo zombie właściwie sam zdradza nam historię swojej nieszczęśliwej miłości. Mimo tragedii, która go spotkała i całego jego mściwego okrucieństwa - duszenia koni ich własnymi jelitami - jest to osobnik dość komiczny. Nasz antybohater podejmuje z nim walkę. Wybiera dyscyplinę - jak na walkę z gnijącym i śmierdzącym przeciwnikiem - niezbyt szczęśliwie, bo zapasy. Przydługi opis ich zmagań (kto teraz kogo i jak przygniata, i na kogo chucha) wyszedł niesamowicie drewniany. Do tego stopnia, że nie dowierzałam, że z spomiędzy kartek nie wylatują trociny...

Najbardziej przemyślana i najlepiej skonstruowana została ostatnia historia. Ratują ją postacie mnichów. Umiejscowienie akcji w murach klasztoru, pomogło (nareszcie!) pisarzowi ukuć nieoczywistą na pierwszy rzut oka intrygę: mieszają się losy bohaterów z tekstu pierwszego, Znajdy, pewnej czarownicy no i wspomnianych już mnichów. Wątki przeplatają się niezauważenie, wciągając nas coraz głębiej w intrygę. Tym razem obaj narratorzy uzupełniają się. Naprawdę chcemy wiedzieć, dlaczego i kto zabija. Żeby jednak nie było za pięknie autor przynudza teologicznymi dysputami, jakby dokonywał osobistego rozliczenia z Kościołem („Udowodnij, że się mylę”). Wywody te, włożone w usta bohaterów brzmią nienaturalnie. To fragmenty, w których tekst przestaje być autentyczny. Pobożność mnichów, religia którą wyznają i na którą próbują nawrócić mieszkańców dalekiej północy, została ostro obśmiana i wyszydzona. Autor używa do tego dwóch narzędzi: Ainara i fabuły. Można by założyć, że Malinowski uderza w fanatyków (a wiadomo, że nie ma nic gorszego od fanatyzmu), ukazuje ułomności ludzkich charakterów, uniwersalną niedoskonałość człowieka, byłaby to jednak - w moim odczuciu - nadinterpretacja. Nie ten motyw, nie ta stylizacja, nie ten temat, nie ta książka. I kropka.

Fabuły nie buduje i nie ratuje bohater, jest zbyt płaski i jednowymiarowy. Ainar nie wzbudza sympatii, jego losy nas nie interesują - mimo, że jest poetą i prawdziwym berserkerem, wojownikiem popadającym w bitewny szał; zaufasz mu – w najlepszym wypadku stracisz palce. Jak to podsumowała jedna z czytelniczek: Wciąż łudziłam się, że nie on będzie głównym bohaterem. Nasz Skald, jak to bywa w fantasy-przygodówkach, jest przebiegły, bystry, waleczny, zwycięski i w jakiś niezrozumiały sposób pociągający dla płci przeciwnej. Niby zgrabny kłamca, zuchwały i łamiący wszelkie granice z dziką rozkoszą szubrawiec. A jednak zero charakteru. Może dlatego, że ten łotr, to leń patentowany, pogardliwie określany węglożercą. Autor próbuje ratować go w trzecim opowiadaniu, poprzez jego relację z trzyletnią dziewczynką - Znajdą (że niby ma jakieś skrupuły). Jest jednak za późno na to byśmy polubili go bardziej niż np. mnicha Finloga. Próby te spełzają, więc na niczym – podobnie jak retrospektywne partie, dotyczące trudnego dzieciństwa pieśniarza i jego relacji z ojcem. Jak dla mnie jedyna mądra rzecz, którą powiedział brzmi: Kobiety nigdy nie odchodzą bez pożegnania…I nigdy nie przebaczają i taka perełka: Poezja nie zna granic śmierci, bo sama nie pochodzi ze świata śmiertelników.

Krajobraz Skandynawii: szorstki, ponury i ascetyczny – w dziełku Malinowskiego pozostaje takim tylko w domyśle czytelnika. Z zafundowanej nam atrapy musimy sami sobie coś nie coś wyłuskać. Mamy lasy, mrok, nierozpieszczający klimat, powietrze nasycone przenikliwym chłodem. Przeszywające zimno można odegnać od siebie tylko zasiadając przy palenisku – to jest prawdziwa poezja. Aż się prosiło, żeby to wykorzystać do budowania atmosfery. Sama przyroda to samograj, zwłaszcza gdyby dodać do niej trochę więcej magii.

Malinowski – historyk i zapaleniec - bardzo starał się budować teksty tak, by czas i miejsce akcji były wyraziste, by wpisywały się w określony krąg kulturowy. I owszem wiemy, wiemy...ale nie czujemy. Opisy służą głównie usprawiedliwianiu fabuły, budowaniu żartów sytuacyjnych oraz tłumaczeniu czytelnikowi kolejnych „ciekawostek”. Rozumiem, że dodatek na końcu z wyjaśnieniem stworzonej przez autora mitologii, to bonus dla wytrwałych. Tylko, czy nie lepiej byłoby wpleść wykreowany przez niego świat zgrabnie w tekst? Stałby się bogatszy, wartościowszy. Wielowymiarowy! Poza tym elementy fantasy wydają się być na silę wepchnięte w przytoczone historie, jakby autor w pewnym momencie przypomniał sobie w ramach jakiego gatunku tworzy. Fascynacja kulturą i historią Skandynawii jest bardzo widoczna u tego pisarza. Wiedzy nie można mu odmówić. Może niech pisze książki historyczne z elementami fikcji literackiej – i nie sili się na odwrotne zabiegi?

Trzy opowiadania (ostatnie może być traktowane jako nowela), połączone osobą głównego bohatera, nie tworzą spójnej całości - mimo założeń. Język postaci niezindywidualizowany i sztuczny. Każdy w tekście posługuje się takim samym stylem wypowiedzi - trochę nadętym, przepoważnym -, a cięty język Skalda nie zawsze tnie skutecznie…Nie ten kaliber, nie ta jakość. Hardcorowo też nie jest – wbrew temu, co czytałam o tej książce. Według mnie leje się za mało krwi. Jak na karmiciela kruków Skald się nie popisuje. Ptaszyska mają dietę. Próby dosadnego wyrażania się - którego Malinowski podejmuje się nieśmiało - są dosyć zabawne. Wychodzi na to, że tekst napisany został pod tych, którzy rumienią się, gdy usłyszą słowo „cycki”. Więcej jest szczegółowych opisów walki (ten tego dźgnął, a ten zrobił unik), niż innych konkretów. Zakończenie ofiarowano nam otwarte - otwarte oczywiście na tom drugi. Marketingowcy zaspokojeni przede wszystkim, kto by się tam przejmował czytelnikiem...

Okładka Skalda… - spory plus. Oddaje klimat. Po prostu ma to coś, co wyróżnia książkę na tle innych. Poza tym kruk to fascynujący ptak, kojarzony ze śmiercią. Nie zna litości, zwłaszcza, że nie pogardzi konsumpcją konającej ofiary, jeszcze zanim opadnie kurz po bitwie i ta wyzionie ducha.

Nie wiem z czego wynika przesadnie dobre przyjęcie Karmiciela kruków. Na spotkaniu Klubu Książki grupa była raczej jednomyślna: dobrowolnie drugi tom - TYLKO pod warunkiem, że to jedyna książka z którą wylądowało się na bezludnej wyspie… Podsumowując: przeciętny, aczkolwiek przyzwoity debiut – zawsze mogło być gorzej. Przeciętność to jednak za mało, by zachwycić i porwać.

Czytliwość: 4/6

Wydanie: 6/6

Okładka: 6/6

Ogólnie: 2,5/6

Autor: Łukasz Malinowski

Tytuł: Skald. Karmiciel kruków

Wydawnictwo: Instytut Wydawniczy Erica

Wydanie: I

Rok wydania: 2013

Okładka: miękka

Ilość stron: 435

Cena z okładki: 34,90 zł

Fragment:

Ostatni raz pieśniarz był w takiej sytuacji, kiedy miał siedem lat. Ojciec uczył go wtedy odporności na razy kijem, a on próbował nie stracić przytomności. Szczęśliwie miał na podorędziu mały nożyk i wściekle rzucił nim w rodzica. Trafił go w nogę. Ojciec ze spokojem wyciągnął ostrze, odrzucił je na bok i zlał syna do nieprzytomności. Potem wyjaśnił mu, że dostał nie za to, iż próbował się bronić, ale za to, że rzucając nożem jak ostatni głupiec, stracił broń i jedyną szansę na zwycięstwo.